རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་དེབ་ཀྱི་ནང་དོན་ཆ་ཚང་འདིར་ཡོད།(༧)

དྲུག ཁོར་ཡུག་གི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་ནུས་ལྡན་དང་གང་ལེགས་བྱུང་བ།

བོད་ཀྱིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཨང་དང་པོར་འཇོག་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས། “མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཡག་པོ་བྱེད་པ་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་གནས་དང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ལེགས་སྐྱེས་ཆེ་ཤོས་ཕུལ་བ་ཞིག་ཡིན་པའི”འགན་འཁྲི་བློ་ལ་བརྟན་པོར་ངེས་ཏེ། དེང་རབས་ཅན་འཛུགས་སྐྲུན་ཁྲོད་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་མཐའ་འཁྱོངས་དང་། སྐྱེ་ཁམས་སྔོན་ལ་འཇོག་པ་དང་ལྗང་མདོག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་བུར་བསྐྱོད་པ། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་བཅོས་སྐྱོང་གི་ཆུ་ཚད་ཟམ་མི་ཆད་པར་མཐོ་རུ་གཏོང་བ། མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་པས་བོད་འདི་ཉིད་འཛམ་གླིང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཡག་ཤོས་ཀྱི་ས་ཁུལ་གྱི་གྲས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་པ་དང་མི་དམངས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་ཆུ་ཚད་ཟམ་མི་ཆད་པར་མཐོ་རུ་ཕྱིན་ཡོད།

—— ཁོར་ཡུག་གི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་ལམ་ལུགས་སྔར་བས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་ཕྱིན་པ།

2023ལོའི་ཟླ་4ཚེས་26ཉིན་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གིས《ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་བཅའ་ཁྲིམས》ལ་གྲོས་འཆམ་བྱས་པ་དང་། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་འཛུགས་གཏོད་སྲོལ་ཡིག》དང་། 《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་སྲོལ་ཡིག》 《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་འཁྱགས་རོམ་སྲུང་སྐྱོབ་སྲོལ་ཡིག》བཅས་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པ་དང་། 《མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་བཅའ་ཁྲིམས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་གཏན་འབེབས》དང་། 《སྦགས་བཙོག་འགོག་བཅོས་ཀྱི་འགག་སྒྲོལ་དམག་འཐབ་ཡག་པོ་རྒྱག་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་ལག་བསྟར་བསམ་འཆར》 《རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་འཛུགས་སྐྱོང་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་བྱས་ནས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་མགྱོགས་པོ་བྱ་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་ཀྲུང་གུང་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་དང་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གི་གཏན་འབེབས》བཅས་བཏོན་ཡོད། 

 ཁོར་ཡུག་གི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་གི་ཁྲིམས་ལུགས་མ་ལག་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ནས་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་ལ་བཅའ་ཁྲིམས་དང་ལམ་ལུགས་ཀྱི་འདེགས་སྐྱོར་གལ་ཆེན་བྱས་ཡོད།

—— སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཐབས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་ཕྱིན་པ།

བོད་ཀྱིས་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་སྣ་ཚོགས་47བཙུགས་པར་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་ཁྲི་41.22ཟིན་ཡོད། སྐམ་སའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆཌ་ཐོན་ཁུངས་བརྟག་དཔྱད་ཐེངས་གཉིས་པར་གཞིགས་ན། ད་ཆ་བོད་དུ་སྐམ་སའི་རི་སྐྱེས་སྒལ་ཚིགས་སྲོག་ཆགས་རིགས་1072ཡོད་པ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཙོ་གནད་སྲུང་སྐྱོབ་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རིགས་246ཡོད། ཐོ་འགོད་བྱས་པའི་སྦུག་ཆུན་ཡོད་པའི་རྩི་ཤིང་རིགས་7504ཡི་ནང་བོད་ལ་དམིགས་བསལ་དུ་ཡོད་པའི་རྩི་ཤིང་རིགས་1075དང་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་གཙོ་གནད་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་རི་སྐྱེས་རྩི་ཤིང་རིགས་169ཡོད། གཙང་པོ་གལ་ཆེན་33གཙོ་བོར་བྱས་པའི་གཙང་ཆུའི་ཆུ་འགོར་བརྒྱུད་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་པ་དང་། སྐྱིད་ཆུ་དང་། མྱང་ཆུ། གྲི་གུ་མཚོ་སོགས་ཆུའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་རྣམ་གྲངས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། གཙང་པོ་དང་མཚོའི་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོབ་ཁྱབ་ཁོངས་དབྱེ་འབྱེད་བྱས་ནས་ཆུ་རྩ་གསོ་འཁྱོངས་ནུས་པ་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད། གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང(གདང་ལའི་བྱང་རྒྱུད་ས་ཁོངས)བཙུགས་ཡོད། བོད་ཀྱི་གཙང་པོ་དང་མཚོ་གཙོ་བོའི་ཆུའི་སྤུས་ཚད་སྤྱི་ཡོངས་ནས་ཡག་པོ་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་སྟེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་དེ་མཚུངས་ཆུ་ཁོངས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྤུས་ཚད་ཀྱི་ཚད་གཞིར་སླེབས་ཡོད། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ས་ཆའི་བརྟག་དཔྱད་ཐེངས་གསུམ་པའི་གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པར། བོད་ཀྱི་ནགས་ས་དང་། སྤང་། འདམ་ར། ཆུ་ཁོངས་སོགས་སྐྱེ་ཁམས་ནུས་པ་ཅུང་ཆེ་བའི་ས་ཆའི་རིགས་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་ཁྲི་108.11བར་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད།

—— ཁོར་ཡུག་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་རྒྱུན་རྣམ་ཅན་དུ་གྱུར་པ།

བོད་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་དྲ་རྒྱ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་བརྟན་པོ་བཏང་ནས་ས་ངོས་ཀྱི་ཆུ་དང་། འཐུང་ཆུའི་ཆུ་འགོ་ཁུལ། ཁོར་ཡུག་གི་མཁའ་རླུང་སྤུས་ཚད་སོགས་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་དྲ་རྒྱ་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་སྟེ། ཁྲོན་བོད་ལྕགས་ལམ་ལམ་རྒྱུད་དང་ཇོ་མོ་གླང་མའི་རོང་ཕུ་ཆུ་བོ་སོགས་དཔེ་མཚོན་ས་ཁོངས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་རྒྱུན་མཐུད་བྱས་ཡོད། 2016ལོ་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གི་མཁའ་རླུང་སྤུས་ཚད་ལེགས་པའི་ཉིན་གྲངས་ཀྱི་བསྡུར་ཚད་99%ཡན་ཟིན་པ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གཙོ་བོའི་ཁོར་ཡུག་གི་མཁའ་རླུང་སྤུས་ཚད་སྤྱི་ཡོངས་ནས་ལེགས་པོ་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་ཅིང་། ས་ཁུལ(གྲོང་ཁྱེར)7གྱི་ཁོར་ཡུག་གི་མཁའ་རླུང་སྤུས་ཚད་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རིམ་པ་གཉིས་པ་དང་དེ་ཡན་གྱི་ཚད་གཞིར་སླེབས་ཡོད། 2024ལོར་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གཙོ་གནད་གྲོང་ཁྱེར་168ཀྱི་མཁའ་རླུང་སྤུས་ཚད་ཀྱི་མིང་གྲལ་ཁྲོད་ཨང་དང་པོར་སླེབས་ཡོད། ཇོ་མོ་གླང་མའི་ས་ཁོངས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གི་མཁའ་རླུང་སྤུས་ཚད་མུ་མཐུད་སྤུས་ལེགས་ཀྱི་རྣམ་པ་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་ནས་རིམ་པ་དང་པོའི་ཚད་གཞིར་སླེབས་ཡོད།

—— གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་མིའི་འཚོ་སྡོད་ཁོར་ཡུག་རྒྱུན་མཐུད་ལེགས་སུ་ཕྱིན་པ།

བོད་ཀྱིས《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་མིའི་འཚོ་སྡོད་ཁོར་ཡུག་བཅོས་སྒྲིག་དང་མཛེས་སྡུག་གནས་འཕྲོད་ཀྱི་དཔེ་སྟོན་གྲོང་ཚོ་འཛུགས་གཏོད་ལས་དོན་གྱི་མཛུབ་ཁྲིད་བསམ་འཆར》དང《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་མིའི་འཚོ་སྡོད་ཁོར་ཡུག་བཅོས་སྒྲིག་དང་མཛེས་སྡུག་གནས་འཕྲོད་ཀྱི་དཔེ་སྟོན་གྲོང་ཚོ་གཏན་འཁེལ་བྱེད་ཐབས》བཟོས་ནས་བཏོན་པ་དང་། ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་མིའི་འཚོ་སྡོད་ཁོར་ཡུག་ལས་དོན་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་དང་གཙོ་གནད་ལས་འགན་དབྱེ་འབྱེད་བྱས་ཏེ་གད་སྙིགས་རིགས་དབྱེ་གཙང་སེལ་དང་། བཙོག་ཆུ་འབུད་པ། ཞིང་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ལས་བྱུང་བའི་སྦགས་བཙོག་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད། 2024ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་གི་གསང་སྤྱོད་ཁྲི་43བསྒྱུར་བཀོད་བྱས་པ་དང་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་ཚད་80.3%ཟིན་ནས་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་དེ་བས་མང་བར་གཙང་སྦྲ་དོད་པའི་གསང་སྤྱོད་སྤྱོད་རྒྱུ་བྱུང་ནས་སྤྱི་པའི་ཁོར་ཡུག་གི་སྤུས་ཚད་རྒྱུན་མཐུད་ལེགས་སུ་ཕྱིན་ཡོད། མིའི་འཚོ་སྡོད་ཁོར་ཡུག་བཅོས་སྒྲིག་དང་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་སོགས་བརྒྱུད་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ལེགས་སུ་ཕྱིན་པ་དང་དུས་མཚུངས་མི་དམངས་མང་ཚོཌ་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་རིམ་བཞིན་ཟབ་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད། 2022ལོའི་ཟླ་3པར་ཁྱོན་བསྡོམས་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་9.43བཏང་བའི་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ལྟེ་བའི་གྲོང་ཁུལ་གྱི་ཆུ་རྒྱུད་སྐྱེ་ཁམས་བཅོས་སྐྱོང་གི་དུས་ཐེངས་དང་པོའི་ལས་གྲྭ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་ཞིང་། ཁྱོན་བསྡོམས་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་24བཏང་བའི་དུས་ཐེངས་གཉིས་པའི་ལས་གྲྭར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ཆུ་རྒྱུད་སྦྲེལ་མཐུད་དང་། སྦགས་བཙོག་འགོག་པ། མཛེས་ལྗོངས་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་བཅས་བརྒྱུད་མིའི་འཚོ་སྡོད་ཁོར་ཡུག་སྔར་བས་ལེགས་སུ་ཕྱིན་ཡོད། ས་བབ་མཐོ་ཚད་སྨི་4300མན་གྱི་ས་ཁུལ་དུ“ལྗོན་ཤིང་མེད་པའི་གྲོང་ཚོ”1079དང“ལྗོན་ཤིང་མེད་པའི་དུད་ཚང”ཁྲི་10.47ལྷག་ཙམ་ཚང་མར་ལྗོན་ཤིང་ཡོད་པར་བྱས་ནས། “ལྗོན་ཤིང་མེད་པའི་གྲོང་ཚོ་དང་ལྗོན་ཤིང་མེད་པའི་དུད་ཚང”གཅིག་ཀྱང་མི་ལྷག་པར་བྱེད་པའི་དམིགས་ཚད་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་མངོན་འགྱུར་བྱུང་ཡོད། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སྔོ་འགྱུར་མཛེས་བཟོའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ནས་སྲིད་འཛིན་གྲོང་ཚོ་2261ལ་ཤིང་འཛུཌ་ནགས་བཟོའི་ལྕང་སོན་རྐང་ཁྲི་1031ལྷག་ཙམ་བཏབ་ཡོད། ལྷ་སའི་ལྷོ་རི་བྱང་རིའི་སྔོ་འགྱུར་ལས་གྲྭ་སོཌ་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་སྤེལ་ནས་ཁྱོན་བསྡོམས་ནགས་བཟོ་མུའུ་ཁྲི་1057.61དང་ནགས་ཚལ་མུའུ་ཁྲི་382.64གསོ་སྐྱོང་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་ཡོད། གཞི་ཁྱོན་ཆེ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཆ་སྔོ་འགྱུར་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ་བརྒྱུད། མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཀྱི་སྔོ་ལྗང་རྒྱ་ཁྱོན་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་པ་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་མཐའ་འཁོར་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་རྒྱུན་མཐུད་ལེགས་སུ་ཕྱིན་ཡོད།

—— སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་ཁ་གསབ་ལམ་ལུགས་དོན་འཁྱོལ་ནུས་ལྡན་བྱུང་བ།

སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་དམངས་འཚོ་ལེགས་གཏོང་ལ་སྤྱི་འདོམས་བྱས་ཡོད། 2017ལོར《སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཁ་གསབ་ལམ་སྲོལ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གཞུང་དོན་ཐིང་གི་ལག་བསྟར་བསམ་འཆར》ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ནས། 2018ལོ་ནས་2024ལོ་བར་སྐྱེ་ཁམས་ཁ་གསབ་བྱ་དགའི་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་953.96དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཡོད། 2021ལོ་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱིས་ཀྲུང་དབྱང་ནོར་སྲིད་ཀྱི་ནགས་ཚལ་སྐྱེ་ཁམས་ཕན་འབྲས་ཀྱི་ཁ་གསབ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་69.3བཏང་བ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བ་དང་མ་དབང་བའི་ནགས་ཚལ་མུའུ་དུང་ཕྱུར་1.78ལ་གཡོག་བྱེད་ནུས་ལྡན་བྱས་པས་ནགས་ཚལ་ཐོན་ཁུངས་མངོན་གསལ་དོད་པོས་འཕར་བ་དང་ཞིང་འབྲོག་པ་ཁྲི་210ལྷག་ཙམ་ལ་དེའི་ཁྲོད་ནས་ཐད་ཀར་རམ་ཤུགས་སུ་ཕན་པ་ཐོབ་ཡོད། སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་ཁ་གསབ་ལམ་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱས་པ་བརྒྱུད་ཞིང་འབྲོག་པའི་ཡོང་འབབ་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་། སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཧུར་སེམས་ཆེ་རུ་ནུས་ལྡན་ཕྱིན་ཞིང་། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་གཏོང་བར་སྐུལ་མ་ཐེབས་ཡོད། 《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལས་གནས་དོ་དམ་བྱ་ཐབས(ཚོད་ལྟའི་ལག་བསྟར)》བཟོས་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ལས་གནས་བཙུགས་པ་བརྒྱུད། སྐྱེ་ཁམས་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ལྗང་མདོག་ལས་ཞུགས་དང་། ལས་གཏོད། འབབ་འཕར་བཅས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད། 2016ལོ་ནས་2024ལོ་བར་མང་ཚོགས་ལ་ལོ་རེར་ཆ་སྙོམས་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ལས་གནས་ཁྲི་51.6མཁོ་འདོན་བྱས་པར་མི་རེར་ལོ་རེར་ཆ་སྙོམས་ཡོང་འབབ་སྒོར་3500བྱུང་ཡོད།